De steenhouwersculturen van Sierra Leone / Guinee / Liberia
   
Temne Sherbro Kissi Kono
Koninkrijk vanaf de 15e eeuw Koninkrijk vanaf de 15e eeuw
Zij worden ook wel de Bullum genoemd. Hun taal heet nog steeds zo.		 Oorspronkelijk afkomstig uit de Futa Djalon (Guinee)  
In het westen van
Sierra Leone		 Verspreid over de kust van Sierra Leone Op het kruispunt van de grenzen van Sierra Leone, Guinee en Liberia In het mijngebied in het noorden van Sierra Leone


Zowel de Temne als Sherbro produceren de zogeheten 'Nomoli', expressieve figuren van steatite, graniet of andere steensoorten. Het zijn herinneringen aan overleden edelen en worden gebruikt in de koninklijke voorouderrituelen.
Kenmerken:

Stijlen 001.jpg (317497 bytes)

  • expressieve, realistische, negroïde koppen, met grote, uitstulpende ogen, brede lippen, brede neus en enorme neusgaten
  • voorwaartse kin, waardoor het beeld uit de verticale lijn wordt getrokken
  • lichamen worden soms zittend, knielend, rijden of liggend weergegeven met de handen aan de kin
  • zijn een uitdrukking van natuurlijke gevoelens met een sterk uitdrukkingsvermogen
  • soms voorzien van een gedraaide band, het teken van goddelijk koningsschap

Nomoli.jpg (594395 bytes)

  
De Kissi sculpturen worden 'Pomtan' genoemd. Het zijn voorouders en profeten die op altaren geplaatst worden. Kenmerken zich door:

Stijlen 002.jpg (259223 bytes)

  • tubulaire vorm
  • soms rijkelijke bewerkt
  • minder uitstulpende ogen als bij de Nomoli, in een curve gehakt
  • puntige kin, vaak met een baard

Een aparte stijl, is de zogenaamde 'grijnzende stijl'. 
De beelden worden dan Manes genoemd. Het zijn of bebaarde mannen, of gewapende krijgers met ontblote tanden. Ze verwijzen naar de bezetting door het Manes volk in de 16e eeuw. 

 
De Kono sculpturen heten
'Mahan Yaffe' en verbeelden de geesten van de stam 'Chiefs'. Het zijn monumentale hoofden die diep vereerd worden.  Kenmerken:

StijlKono.jpg (205392 bytes)

  • gematigde Nomoli, waarbij de kaak minder uitsteekt
  • hoge wenkbrouwen met zwaar ooglid en het oog slechtst een snede daaronder
  • geringde oren

Wel 'vroege Nomoli' genoemd. Uit de 13e eeuw.

  De Sherbro zijn vooral bekend geworden door hun ivoren beeldhouwwerken in de zogenaamde Afro-Portugese stijl, die ontstond nadat zij in aanraking kwamen met de Portugezen en van hen opdrachten kregen.    

 

 
De Kissi zijn de enigen die in de 20ste eeuw door zijn gegaan met hun productie van stenen beelden en dit ook doen met commerciële doeleinden. In hun stijl nemen zij dan elementen op van de andere steenhouwersculturen uit hun omgeving.

Kissi.jpg (127508 bytes)
   

 

Terug naar Stijl
Terug naar hoodpagina

Bronnen:

  • Elsy Leuzinger: The Art of Black Africa, 1977

  • Philip Allison: African Stone Sculpture